Yangın algılama sistemleri ; Genel olarak duman dedektörleri olarak bilinen erken uyarı detektörleri, tutuşma anından itibaren ortaya çıkan, görünür (duman) veya görünmez (moleküler boyut) yanma ürünlerine veya her ikisine birden tepki verir. Düzgün tasarlanmış bir kurulumda, bu cihazlar başlangıç aşamasında yanan bir yangını algılayabilir. İçten yanmalı – korlaşmalı bir yangından dolayı tutuşmanın muhtemel olduğu durumlarda, yangının gelişiminde çok erken uyarı verebilirler.
Standartlara uygun imal edilmiş ve onaylanan duman dedektörleri arasında iyonizasyon tipi, fotoelektrik ışın veya spot tipi, kızılötesi tip, vb. türleri bulunmaktadır , bu erken uyarı sistemlerinin aynı zamanda ilgili otomatik yangın söndürme sistemlerini aktive edebilmesi de mümkündür. Bu sistemler, bir yangının mümkün olduğu önemli bir kayıt koleksiyonundaki genel yangın korunum sistemin bir parçası olarak düşünülebilir.
Dumanın tespiti ile yangın ile ilgili tüm riskleri engellediğimiz söylenemez sadece algılamaya bağımlı bir yangından korunum sistemi kurulamaz. Duman algılama sistemlerinin yetkili personel tarafından doğru tasarım sonrasında kurallara uygun olarak yapılması önemlidir. Cihazların kullanıldığı yerlerde, bir yangının varlığına dair mümkün olan en erken uyarıyı almak ve yangın tehlikesini olası en erken zamanda bildirmek temel amaçtır.Doğru ve etkili bir tasarım için gereken yerlerde en uygun dedektör tipinin seçilmesi ve bu seçimler ile beraber sistemin uygun ve uyumlu biçimde en az hata ile çalışabilir biçimde tasarlanması gereklidir. Genel olarak, tespit süresi kısalırsa, sistemin maliyeti o kadar yüksek olur , yani en hızlı biçimde yangını tespit eden sistemlerin kurulum maliyetleri biraz daha yüksek olacaktır.
Yangın algılama alarm sistemleri , yangını kullanıcılara , binadaki kişilere ve itfaiyeye bildirmek, yerel alarm vermek ve / veya yangın söndürme sistemlerini, havalandırma kontrollerini vb. Uygun şekilde etkinleştirmek için bir sinyal iletim sistemine ihtiyaç duyar. Doğru tasarlanmış bir Yangın algılama alarm sistemi aynı zamanda bina yangından korunum otomasyon sisteminin en temel ana parçası olarak görev yapar.Her sistemde olduğu gibi yangın algılama alarm sistemlerinin de kurulum sonrası planlı bakım ve kontrollerinin yapılarak sürekli ve sürdürülebilir biçimde çalışır durumda tutulması gereklidir.
Otomatik yangın söndürme sistemlerinin dışında da , yangın söndürme sistemlerinden bağımsız olarak, her kayıt binada bulunan kağıt ve plastik kayıtlardaki yangınları söndürmek için uygun türde olan, iyi konumlandırılmış , doğru yerlere doğru biçimde dağıtılmış bir portatif yangın söndürücülerinin temin edilmesi gerekmektedir. Sağlanan yangın söndürücü tipinin personel tarafında iyi ve etkili biçimde kullanılması gerekliliği de vardır. Bu sebeple bina personeli taşınabilir yangın söndürücülerin nasıl ve nerelerde kullanılacağı konusunda iyi bir teorik ve pratik eğitime tabi tutulmalıdır. Gazlı yangın söndürücüler, kağıt malzemelerde korlaşma biçimde devam eden yangınları söndürmek için etkili değildir dolayısı ile bu tür yangınları söndürmek için Su sisi ihtiva eden kağıt ürünlere de zarar vermeyecek endotermik kimyasal katkılı su sisi taşınabilir söndürücülerinde uygun noktalarda bulundurulması gereklidir. Kuru kimyevi Tozlu taşınabilir yangın söndürücüler bu tip yangınları söndürme de etkilidir , ancak söndürme maddesinin kağıt ve diğer arşiv ürünlerine de bir miktar zarar verebileceği göz önünde bulundurularak kullanılmasında fayda vardır. Uygun yangın söndürücülerin bulunması, yangının tespit edilmesi veya bir erken uyarı tespit sisteminden bir alarmın bildirilmesi üzerine eğitimli personelin, yangına en az zarar verecek şekilde küçük bir yangına müdahale edilerek ve söndürülmesine olanak sağlayacaktır. Personelin taşınabilir yangın söndürücülerin kullanımına uygun şekilde eğitilmesi – bilinçlendirilmesi oldukça önemlidir.
Yangın önleme ve koruma için yönetimsel sorumluluklar olmazsa olmazdır. Koleksiyonları, tesisleri ve personeli yangından korumak için arşiv ve kütüphanelerin yönetimi tarafından geliştirilen yangın güvenlik yönetim modeli aşağıdakileri içermelidir:
(a) Olası yangın nedenlerini ortadan kaldırmak; Çok iyi bir risk analizi ile planlı bakım ve kontroller gibi ciddi önlemleri sürekli ve sürdürülebilir biçimde devam ettirmek.
(b) Yangının yayılmasını engelleyen koşullar yaratmak;Doğru bir yangın zonlaması ile pasif yangın korunum sistemlerinin doğru biçimde uygulanması
(c) Personelin ve ziyaretçilerin güvenliğini sağlamak; Personel eğitimi , ziyaretçilerin bilgilendirlmesi , bina içerisinde doğru uyarı işaretlemelerinin yapılması.
(d) Özellikle değerli kayıt / değerli kitaplar için bir yangın tahliye planı oluşturmak;
(e) Yangının minimum kayıpla söndürülmesini sağlarken, kayıtlarda minimum hasara neden olan yangın söndürme cihazlarını seçmek.
Her arşiv ve kütüphane kendi özelinde kesinlikle bir yangın koruma planına sahip olmalıdır. Yönetim yetkilileri ayrıca personel ve ziyaretçiler için tahliye planlarının geliştirilmesi sorumluluğunu da üstlenmelidir. Yeterli çıkışların var olmasını sağlamak önemli ve olmazsa olmazdır , bu yangın kapıları açık ve kilitsiz olarak tutulur , mobilya ve ekipmanlar çıkış yollarını kapatmayacak biçimde yeniden düzenlenmelidir. Bir alarm çaldığında binanın tamamen bolaştıldığında emin olmak için çeşitli personele atanan özel sorumluluklar ile tahliye planları geliştirilmelidir. Tahliye planları, habersiz yangın tatbikatları yapılarak test edilmelidir.
Bir yangın meydana geldiğinde işbirliğini sağlamak için yerel itfaiye ile çalışmak da önemlidir. İtfaiyeci yangına ne kadar hızlı ulaşırsa, koleksiyonlar için daha az hasar olacaktır.
