Her sektörde olduğu gibi Yangın Güvenlik Sektörün de de temel argümanlardan birisi belgelendirmedir. Belgelendirme konusunda birkaç problem sürekli kangren halinde devam etmekte olduğu hepimizce malumdur. Temel sıkıntılarımızdan bazıları ;
- Belgesiz ürünlerin yada hatalı belgeli ürünler,
- Belge ve test gereksinim kriterlerinin tam belirlenmiş olmaması,
- Ulusal belgelendirme yeterliliğimizin eksikliği , yetersiz ulusal laboratuvar , yetersiz ulusal standart , gerekli ar-ge yatırım yapılmaması,
- Uluslararası belgelendirme ile olan uyum ve uyumsuzluklar,
- Ekipman ürün belgelendirme ve/veya komple sistem belgelendirme gerekleri yada problemleri ,
Olarak sıralanabilir yada bunlar daha da arttırılabilir.
Ülkemizde yangın söndürme sistemlerinin uygulamaları temel olarak Binaların Yangından Korunması Hakkındaki yönetmelik hükümleri gereği , bu yönetmeliğin karşılamadığı yerlerde uluslararası yönetmelik ve standartlar baz alınarak yapılır. Yönetmelik içerisinde hangi sistemin hangi standartlara uygun olarak yapılması ve hangi belgeleri taşıması gerekliliği de belirtilmiştir.
BYKHY göre Sabit yangın söndürme sistemleri – otomatik sprinkler sistemleri – tasarım, montaj ve bakım işleri TS EN – 12845 standardına göre yapılmaktadır. Ülkemizde ve dünyada binalardaki en temel yangın söndürme sistemi budur – ki bir çok ülkede olmazsa olmaz temel sistem budur . Sprinker sistemi uygulamalarında tasarımcı mühendis mühendislik kuralları çerçevesinde hesaplamaları yapar – ki bu hesaplar artık onaylı bilgisayar programları ile yapılıyor – hesaplamalar yapılırken TS EN – 12845 ve /veya NFPA 13 standartları temel alınır. Hesaplamalara ve kurallara göre ; gerekli su miktarı , pompa kapasiteleri , pompa tipleri , valfler , sprinkler nozullar , akış anahtarları , borular v.b. ekipmanlar belirlenerek projelendirme yapılır. Projelendirmeye uygun olarak imalatlar yapılır testleri ve kontrolleri yapılarak sistemler devreye alınır.Kullanılan tüm ekipmanların TS EN – 12845 belirtilen standartlara uygun belgelere sahip olması istenir. Kullanıcı – müşteri isteği üzerine kullanılacak ekipmanlarda UL , FM , VDS gibi standart belgeleri de istenebilir.
Buradaki dikkat etmemiz gereken önemli nokta şudur ki , ülkemizde ve dünyada yangın söndürmenin temel kabul edilen sprinkler sistemlerinde TÜM SİSTEMİN ONAYLANMASI YOKTUR. Sistem tasarımcı tarafından tasarlanır uygun ekipmanlar UL yada TSE yada EN standartlarına uygun belgelidir , ancak sistemin tamamı için bir belgelendirme kriteri istenmez. Çünkü tasarımcının seçtiği ekipmanları birbirine uyumlu doğru seçtiği zaten hesaplamalar ile proje aşamasında belirlenmiştir. Uygulamaların da projeye uygun yapıldığı , seçilen ürünlerin belgelerinin uygunluğu da kanıtlandığında sistemin doğru olduğu kanaatine varılır.
Sprinkler sistemlerindeki uygulama ve kabul bu halde iken , iş gazlı söndürme sistemlerine (özellikle HFC227ea yada NOVEC sistemlerde daha çok ) yada davlumbaz söndürme sistemlerine geldiğinde karşımıza sistemin komple UL , FM, VDS onaylı olması isteği yada ısrarı çıkmaktadır.
Mesela HFC227ea Gazlı Söndürme Sistem tasarımı ülkemizde de zorunlu olarak kabul edilen TS EN 15004 (eski ISO14520) standartlarına göre dizayn edilmektedir.
BYKHY Madde98 (3) Gazlı yangın söndürme sistemlerinin tasarımında TS ISO 14520 standardı esas alınır. Her türlü gazlı söndürme sistemleri kurulurken; otomatik gaz boşaltımı sırasında veya sistemin devreye girdiğini işleticiye ve mahalde çalışan personele bildiren ve kişilerin söndürme mahallini tahliye etmesini sağlayacak olan sesli ve ışıklı uyarılar temin ve tesis edilmek zorundadır. HFC227ea Tasarım yapılırken %30 emniyet faktörü dahil A sınıfı yüzey yangınları için HFC227ea konsantrasyonu %7.9 kabul edilmektedir. Diğer dizayn değişiklikler için en son tarihli ISO14520 standartları esas alınır. Yüksek A sınıfı kabul edilen kablo yoğunluğu yüksek ve/veya enerji tüketimi 5kW üzerinde olan ortamlar için HFC227ea konsantrasyonu %8.5 kabul edilir. Bu da neredeyse tüm küçük, orta ve büyük çaplı tüm Bilgi İşlem Odaları ve Merkezlerini kapsamaktadır.
Tüm sistem tasarımlarında olduğu gibi HFC227ea Gazlı Söndürme Sistemi tasarımlarında da hem komple UL listeli markalara ait ürünler de kullanılabilir. Sistem tasarımı mühendisler tarafından yapılarak sertifikalı uyumlu ürünler bir araya getirilerek sistem tasarımı da yapılabilir. Ülkemizde bizim mühendislik firmalarımız , bizim mühendislerimiz tarafından tasarlanmış HFC227ea Gazlı Söndürme Sistemi birçok üst düzey projede başarılı bir şekilde kullanılmıştır. İster tasarımda TS EN 15004 standartları istenirse de NFPA 2001 standartları kullanalım ülkemizde bu sistemleri tasarlayabilecek mühendislik bilgi ve donanıma sahibiz.
Özetlemek gerekirse ;
- Ülkemizde yürürlükte bulunan Binaların Yangından Korunması Hakkındaki yönetmelik gereği HFC227ea Gazlı Söndürme Sistemlerinde tüm sistemin UL onaylı olması gerekliliği yoktur. Sistemlerin tamamının UL onaylı olması diye bir kural ne Binaların Yangından Korunması Hakkındaki yönetmelik gereği nede Mühendislik kuralları gereğince mecburi değildir.
- Hatta dünyada bir çok ülke de de HFC227ea Gazlı Söndürme Sisteminin UL onaylı olması gerekliliği yoktur.
- Dünyada Komple UL onaylı HFC227ea Gazlı Söndürme Sistemi üretimi yapan birkaç firma vardır . Komple sistem UL ,FM, VDS onayı ısrarı bu markalara mahkum olmak demektir.
- Doğru hesaplanmış , doğru tasarlanmış ve uygulamaları doğru yapılmış sistemler hem yönetmelikler hem de mühendislik uygulamaları gereğince uygun kabul edilmektedir. Sistemi kabul edip etmeme kriteri , doğru tasarım yapılmaması , tasarımda uygun program kullanılmaması , kullanılan ekipmanların UL , CE , EN , TSE v.b sertifikasyonlarının olmaması ile ilgili olabilir. Bu durumlarda da sistemlerde doğru biçimde revizyon yapılmaktadır.
Merdiven basınçlandırma fan sisteminin komple UL ,FM, VDS onayı yoktur , Yangın dolaplarının UL, FM, VDS onayı yoktur , Yangın söndürme cihazlarının UL, FM, VDS onayı yoktur , sprinkler sisteminin komple sistem olarak UL, FM, VDS onayı yoktur , pompalar UL ,FM, VDS onaylı , Valf , vana Sprinkler v.b. onaylı ürünlerdir . Yine kapılar , pasif yangın durdurucu malzemeler v.b. bir çok ürün UL , FM, VDS onaylı değildir. Bundan anlaşılacağı üzere sistemlerin kabul şartının KOMPLE UL , FM, VDS ONAYLI OLMASI GEREKLİLİĞİ YOKTUR.
Tüm bu gerçeklere rağmen neden bazı kişi ve kurumların bazı sistemlerde komple UL , FM, VDS onayı istediğini anlamış değilim. Binadaki temel yangın söndürme sistemi olan sprinkler sistemi tasarımında mühendislerimizin hesap ve uygulamalarına güvenip , çok daha küçük lokal oda v.b. yerlerde kullanılan HFC227 ea , NOVEC v.b gibi gazlı söndürme sistemlerinde yada mutfak davlumbaz söndürme sistemlerinde güvenmeyip komple UL, FM, VDS onayı istemek ciddi bir çelişki değilmidir.Bu konu ve çelişkilerin sektördeki herkes tarafından bir kez daha değerlendirilmesi gerektiğine inanıyorum.