Ülkemizde ve dünyada yangın sebeplerinin büyük bir kısmını yemek pişirme ünitelerinden çıkan yangınlar oluşturmaktadır.İstatistiksel olarak yangın sebeplerinin %40 ‘ı mutfaklardan kaynaklanmaktadır. Ülkemizde yürülükte bulunan Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmeliğin Dördüncü Bölümünde Madde 57 de kurallar konulmuştur.Bununla beraber gerek evlerde gerekse Restorant ve endüstriyel mutfaklarda yangın tehlikesine karşı alınması gereken tedbirler vardır.
- Davlumbaz içi ve/veya davlumbaz dışı yağ filtreleri/tutucuları kullanılmalıdır,
- Davlumbaz içinde yağ drenajları bulunmalıdır,
- Davlumbazın günlük temizlikleri yapılmalı ve takip edilmelidir,
- Davlumbaz kanalları üzerinde temizlik için yeterli sayıda ve ebatlarda kapaklar olmalıdır,
- Otomatik davlumbaz söndürme sistemi yapılmalıdır ,
- Mutfak personeline otomatik yangın söndürme sisteminin çalışmasıyla ilgili gerekli eğitimler verilmeli, acil durumlarda yapılması gerekenler talimatlarla belirtilmelidir.
- Yangın söndürme sistemindeki arızaların ana nedenlerinden birisi yağ birikimidir. Sistem doğru bir şekilde kurulmuş olsa bile yağ birikimi varsa yangın söndürme sistemi düzgün çalışmayabilir. Özellikle telli sistemlerde yağ tel ile boru ve makaralar arasına girerek eriyen metal eriyip boşalsa bile telin rahat hareket etmesini engeller ise sistem çalışmayacaktır. Çünkü yağ yapışkan bir hale gelip teli tutacaktır.Mutfak personeli düzenli olarak yangın söndürme sistemindeki bu yağ birikimini temizlemelidir.
Bizim için şu anda önemli olan kısım davlumbazlara otomatik söndürme sistemi yapılması bölümü. Yönetmelik yapın , yapılmalı diyor çok güzel ancak asıl sorun bundan sonra başlıyor. Davlumbaz söndürme sistemleri ile ilgili kurallar nelerdir ve biz hangi kurallara uygun yapacağız. Yada bu sistemleri yapmaya yetkili kimlerdir.
Ülkemizde davlumbaz söndürme sistemleri ile ilgili herhangi bir standart bulunmamaktadır. Yani ciddi bir ikilem ve sorun var , yönetmelik yapılmalı diyor ancak nasıl , hangi kurala uygun ve kimler tarafından yapılması gerektiğini açıklamıyor.
Dolayısı ile bundan anlaşılan şudur ki – benim anladığım bu ; kim isterse davlumbaz söndürme sistemi yapabilir , tüm hesaplarını kendi keyfine göre yapar , önemli olan orada boru , nozul ve tüplerden oluşan bir sistemin olmasıdır. Kimse ben bunu kabul ediyorum yada etmiyorum diyemez , yada bu sistem olmuş yada olmamış diyemez , bu sistem şu şekilde çalışmalı , böyle test edilmeli ve bakımları şu şekilde yapılmalı diye bir kural yoktur. Zaten gerçekten de şimdilerde ülkemizdeki durum tamda budur. Demek ki genel olarak hemen herkes benim anladığım gibi anlamış. Bu ciddi bir hata ve eksikliktir , ancak bu hata ve eksikliğin sebebi yönetmeliği hazırlayanlardır , bir sürü hatalar ve eksiklerle dolu olmasına rağmen hiç yoktan bir yönetmeliğin olması bile iyi bir şey ancak hata ve eksiklerin bir an önce düzeltilmesi revize edilmesi gerekmektedir.
Uluslararası kurallarda , borular , nozullar ve algılama sistemi gibi sistemlerden oluşan , davlumbaz yangın söndürme sistemlerinin tasarımında ; üç farklı metod – yol izleniyor.
(1) Pre-engineered extinguishing systems, yani ön mühendislik ve tasarımı yapılmış sistemler , ki bunların uygulamaları ; NFPA 17A, Standard for Wet Chemical Extinguishing Systems, NFPA 96, Standard for Ventilation Control and Fire Protection of Commercial Cooking Operations ve UL 300 Fire Testing of Fire Extinguishing Systems for Protection of Commercial Cooking Equipment , LPCB 1223, Loss Prevention Certification Board kurallarına uygun olarak tasarımı yapıldıktan sonra yapılır.
(2) Fire sprinkler-based extinguishing systems. Yani sprinkler sistem tabanlı söndürme sistemleri ki bu tasarımlar NFPA 13, Standard for the Installation of Sprinkler Systems, kurallarına göre yapılır.
(3) Modular type-based extinguishing systems ; Modül olarak tasarlanmış yangın söndürme sistemleri yada taşınabilir yangın söndürme cihazları.F tipi söndürücü taşınabilir yada modüler -asılabilir söndürme cihazları
Tabiki sistemler ve metodlar ile beraber söndürücü maddenin özelliği de önemli çünkü mutfak yağ yangınları sıradan ABC yangın söndürme tozları yada B tipi köpüklü maddeler ile söndürülemez. Mutfak yağ yangınları için özel F tipi söndürücü maddeler kullanılmalıdır. F tipi söndürücüler ya Sodyum Bikarbonat bazlı maddeler yada formülleri firmalarda saklı ancak Ulusal ve Uluslararası kurumlardan F , K tipi söndürücü yeterlilik belgesi – sertifikası almış olmalıdır.
Genelde ülkemizde Pre-engineered extinguishing systems- Otomatik yangın söndürme sistemleri kullanılmaktadır ,bu sistemler kabul görmüş uluslararası ve ulusal standartları karşılamalıdır.Bunlardan bazıları ;
- UL 300,Underwriters Laboratory
- NFPA 96, NationalFire ProtectionAssociation
- LPCB 1223, LossPreventionCertificationBoard
Sistemler ise işin ehli kişilere yaptırılmalıdır. Sistem kurulumu yada tasarımı yapacak firmalardan hizmet yeterlilik belgesi yani TSE HYB 13345 istenmelidir. Hiçbir teknik bilgi ve yeterliliği olmayan kişi ve firmalara bu tür sistemler yaptırılmamalıdır.
Çünkü en önemli kısım tasarım ve hesaplamadır. Daha en başından doğru tasarlanmalı ve doğru hesaplama yapılarak hem sistemin nozulları , borulaması ve söndürücü miktarı-çeşidi doğru bir biçimde seçilmelidir.
